Druk offsetowy - zalety, wady, zastosowania

Druk offsetowy jest stosowany na całym świecie do drukowania masowych nakładów książek, czasopism, broszur czy opakowań na papierze ale także do drukowania na materiałach takich jak drewno, tkanina, metal czy skóra. Dziś przyjrzymy się historii tej metody, mechanizmowi odpowiadającemu za drukowanie offsetowe oraz wadom i zaletom tej technologii.

Druk offsetowy - krótka historia

Zanim powstał druk offsetowy narodziła się litografia. Ten proces wynalazł 1798 Alois Senefelder, niemiecki aktor i dramatopisarz. Zmagający się z brakiem sukcesu w sztuce i z problemami finansowymi po śmieci ojca, Senefelder poszukiwał alternatywy dla kosztownego drukowania z użyciem rzeźbionej matrycy. Przypadek podsunął mu pomysł zapisania tekstu ołówkiem woskowym na płycie porowatego bawarskiego wapienia. Myśl, że właściwości porowatego kamienia jako wytrzymałej matrycy oraz niemieszalności tłuszczu i wody można by wykorzystać w drukowaniu zainspirowała dwa lata eksperymentów nad udoskonalaniem metody, ale dopiero w 1818 roku przedstawił ją światu, w książce Vollständiges Lehrbuch der Steindruckerey (Kompletny Kurs Litografii).

Podstawowa zasada działania litografii została zachowana w druku offsetowym - rysunek nanoszony jest na płaską matrycę za pomocą tłustego, woskowego medium, które przyjmuje tusz litograficzny, podczas gdy obszary niezadrukowane są pokrywane wodą odpychającą tusz. Od kamiennej matrycy przyciskanej bezpośrednio na papier do maszyny offsetowej pozostała jednak długa droga.

Do rozwoju litografii jako komercyjnej metody druku, a także do opracowania technologii offsetu przyczyniły się odkrycia i wynalazki w następnych latach. Za przełomowe należy uznać wynalezienie prasy obrotowej przez Richarda March Hoe, która zamiast płaskiego kamienia wykorzystywała metalowy cylinder pokryty specjalnie przygotowaną tekturą, podobnie jak obecne cylindry transferowe pokryte gumą, oraz opracowanie hydraulicznej prasy do druku litograficznego przez Hughesa i Kimbera w Anglii ok. roku 1865. Prasa ta wykorzystywała automatyczne rolki do nanoszenia farby i wody na kamień oraz kręcący się cylinder do przyciskania kamienia do papieru - podobne elementy wykorzystują maszyny offsetowe.

Tak zwaną litografię offsetową opatentował John Strather w 1853 roku, a po raz pierwszy gumowe cylindry offsetowe zostały wykorzystane w prasie litograficznej patentu Roberta Barclay’a w 1785. Z początku ta metoda była stosowana do drukowania na metalu, zaś w roku 1904 w Stanach Zjednoczonych Ira Washington Rubel opatentował maszyny do druku offsetowego na papierze. Równolegle prototyp takiej maszyny stworzył w Niemczech Kašpar Hermann; jego prasa weszła do użycia w 1907 roku.

Jak działa druk offsetowy?

Działanie współczesnych maszyn offsetowych wodnych opiera się na systemie cylindrów, które przenoszą obraz z aluminiowej płytki. Wyróżniamy cylinder formowy, wokół którego owijana jest jest metalowa forma drukowa, pokrywana odpowiednio farbą i wodą, cylinder pośredni, obciągnięty arkuszem gumy na który przenoszony jest obraz z cylindra formowego, oraz cylinder dociskowy, który dociska papier (lub inne medium) do cylindra pośredniego. Specjalny rodzaj prasy do metody tzw. blanket to blanket z dwoma cylindrami pośrednimi, bez cylindra dociskowego (gdyż jego rolę pełnią cylindry pośrednie, między którymi ściskany jest papier) pozwala na drukowanie na obu stronach papieru.

Ze względu na to w jakiej formie jest zadrukowane medium, możemy wyróżnić:

W druku rolowym z kolei wyróżniamy coldset - na zimno, oraz heatset - na gorąco, gdzie farba jest dodatkowo utrwalana przez odparowanie pod wysoką temperaturą. Heatset pozwala uzyskać wysokiej jakości druki na specjalnych podłożach, takich jak papier kalandrowany i kredowany.

Specjalnym wariantem metody offsetowej offset bezwodny - wykorzystujący formy pokryte silikonem w miejscach, które mają pozostać niezadrukowane. Ten proces ma wiele zalet, takich jak większa szybkość i dokładność, większa trwałość farb, większa gama kolorów, dokładniejsze odwzorowanie kontrastów i cieni, ograniczenie uszkodzeń papieru przez wodę oraz emisji szkodliwych związków służących do zachowania równowagi między proporcjami wody i farby w tradycyjnym offsecie. Jako że przy tej metodzie nie jest zanieczyszczana woda, jest bardziej przyjazna dla środowiska, ale ze względu na wyższe koszty pozostaje rozwiązaniem niszowym.

Wady i zalety druku offsetowego

Druk offsetowy znajduje szerokie zastosowanie w marketingu, drukowaniu książek, czasopism, ale także opakowań, instrukcji czy ulotek. Co sprawia, że ta metoda jest tak popularna? Zalety druku offsetowego wynikają z unikalnego połączenia wysokiej mechanizacji procesu, elastycznych cylindrów pozwalających przenosić rysunek także na nierówne powierzchnie o zróżnicowanej teksturze, oraz właściwości farb offsetowych, których interakcje dają dostęp do ponad 500 wariacji kolorów nieosiągalnych w druku cyfrowym.

Zalety druku offsetowego:

Z drugiej strony, choć druk offsetowy świetnie sprawdza się w produkcji masowej, nie jest metodą odpowiednią dla klientów indywidualnych, którzy chcą drukować małe nakłady. Powód jest prosty - przygotowanie stosunkowo skomplikowanego procesu druku, łącznie z formą drukową - z której przenoszony jest rysunek - i uruchomienie dużych maszyn jest kosztowne i czasochłonne, a ten koszt “zwraca się” dopiero przy wydrukowaniu dużego nakładu i sprzedaży wykonanych produktów. Z podobnym problemem spotykamy się chcąc wprowadzić zmiany w trakcie procesu drukowania, co również wymaga nowej formy lub edycji starej, zatrzymania procesu i rozpoczęcia go od nowa.

Wady druku offsetowego:

Do jakich zleceń offset? Wykorzystaj atuty offsetu

Podsumowując, warto pomyśleć o druku offsetowym jeśli szukasz metody na wykonanie dużego nakładu identycznych druków dla Twojego biznesu i masz pewność, że inwestycja się zwróci, a także jeśli zależy Ci na efektach wizualnych nieosiągalnych przy druku cyfrowym. Najczęściej druk offsetowy wykorzystywany jest do drukowania publikacji takich jak książki, gazety, czasopisma, instrukcji produktowych czy ulotek leków w masowej produkcji. Pamiętaj jednak, że druk cyfrowy zapewnia znacznie większe możliwości personalizacji i jest bardziej opłacalny przy małych nakładach, więc dobierz metodę najbardziej odpowiadającą Twoim potrzebom.