Jak to się zaczęło czyli krótka historia druku

W dzisiejszych czasach mało kto wyobraża sobie życie codzienne bez druku. Książki, gazety, szkolne podręczniki – do tego wszystkiego możemy zajrzeć kiedy tylko nam się podoba. Półki sklepowe są wiecznie przepełnione w coraz nowszych magazynach, a słupy ogłoszeniowe nie mogą pomieścić na sobie kolejnych papierków z informacjami. To wszystko wydaje nam się tak oczywiste – nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak niegdyś funkcjonowali ludzie, którzy nie mieli dostępu do druku.

Słynny filozof twierdził, że „nie znać historii to zawsze być dzieckiem”. Ten cytat trafnie podkreśla i przypomina nam, że każdy powinien pamiętać o naszej przeszłości, szczególnie o tych najistotniejszych faktach. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o wynalezieniu druku i jego wypływie na ówczesny, jak i teraźniejszy świat – zapraszamy do dalszego czytania!

Kiedy odkryto druk?

Renesans to epoka, która jest powszechnie uważana za czas największych odkryć. To właśnie wtedy ludzkość uczyniła ogromny krok w przód w takich dziedzinach jak m.in. geografia, matematyka czy fizyka. Każdy przecież pamięta o odkryciu Ameryki przez Kolumba czy reformacji kościoła przeprowadzonej przez Marcina Lutra. Jako najważniejszy wynalazek pochodzący z tamtych czasów przeważnie podaje się druk. Zdziwieni? Jak się okazuje – jego upowszechnienie odegrało ogromną rolę w historii całego świata.

Wynalezienie druku określa się na około 1450 rok. Mimo to podanie dokładnej daty jest niemożliwe z powodu zbyt małych informacji z tamtego okresu. Oczywiście prace nad nim sięgają nawet wcześniejszych dat, o których będzie mowa w późniejszej części. Przenieśmy się więc do tego czasu i poznajmy lepiej życie słynnego na cały świat wynalazcy druku…

Jan Gutenberg – życiorys w pigułce

Na początku warto podkreślić, że historia ruchomej czcionki rozpoczęła się już jakiś czas wcześniej w Chinach. Odkrycie druku jednak w większości przypadków przypisuje się Janowi Gutenbergowi – niemieckiemu wynalazcy i złotnikowi, który swoje działania nad produkcją rozpoczął już w 1438 roku! Nie zawdzięczamy mu tylko jednego odkrycia. Na swoim koncie Gutenberg ma też m.in. wynalezienie nowego, bazującego na oleju tuszu, który był zdecydowanie bardziej wytrzymały. Co ciekawe, w późniejszych latach został on nawet historycznym, pierwszym właścicielem powstałego w historii świata wydawnictwa!

Niestety bardzo mało wiemy o życiu tego wielkiego wynalazcy. Urodzony się w niezbyt zamożnej rodzinie niemieckiej, Jan Gutenberg (a właściwie Johannes Gutenberg) wiódł spokojne życie. Powszechnie mówi się, że za młodu pracował jako cennik. Jego pojedyncze eksperymenty z drukiem zaczęły się dopiero po przeprowadzce do Francji w 1428 roku. Z (na pierwszy rzut oka) mało znaczących postępów zaczął on tworzyć coś zdecydowanie ważniejszego - udoskonalił technikę, która była wcześniej ludzkości znana. Wytworzył własne, ruchome czcionki z aluminium i ołowiu, dzięki którym pozyskiwany druk był wyraźny i trwalszy. W tym momencie prace Jana Gutenberga nabierały tempa. Został skonstruowany specjalny aparat z wymiennymi matrycami, który służył do odbijania czcionek, a następnie bezpośrednio zaprojektował jedyną w swoim rodzaju, pierwszą prasę drukarską, która była w stanie drukować ponad 3 tysiące stron tekstu dziennie!

Zafascynowany i dumny ze swojego odkrycia Gutenberg powrócił do kraju ojczystego, aby założyć tam swoją własną drukarnie. Nie miał niestety wystarczająco funduszy – zapożyczył się na dużą sumę, której w przyszłości nie był w stanie spłacić. Jego pracownia została przejęta przez wierzyciela. Nie zakończył jednak na tym swojej działalności – pracował nadal, lecz na znacznie mniejszą skalę. Wynalazca zmarł w nędzy mając 68 lat w Moguncji. Miejsce pochówku Jana Gutenberga jest nam do dziś nieznane.

Biblia Gutenberga

Mówiąc o Gutenbergu nie można ominąć tematu, jakim jest pierwsza wydrukowana książka. Jak się okazuje - pierwszą księgą, która masowo wykorzystała wynalazek druku jest właśnie tzw. Biblia Gutenberga, która została wydana w około 1455 roku. Wynalazca przygotował przez pierwsze ok. 3 lata około 200 egzemplarzy, które rozeszły się po całym świecie. Biblia była 42-wierszowa, stworzona bez strony tytułowej czy numeracji kartek. Do tej pory księga jest uważana za jedną z najważniejszych pamiątek tamtego okresu.
Co ciekawe, w Polsce znajduje się jeden z egzemplarzy Biblia Gutenberga! Możemy ją znaleźć w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie. W księdze brakuje tylko jednej, 217 strony. Jest to pozycja, którą dumnie znajdziemy na liście UNESCO. Jest to zdecydowanie punkt, który warto odwiedzić, szczególnie mieszkając w Polsce.

Czym skutkowało wynalezienie druku?

Znając już biografie wynalazcy, jak i technikę działania prasy, warto skupić się na tym, jaki wpływ na dalsze życie miało wynalezienie przez Gutenberga druku. Jak się okazuje – ogromne. Prasa zmieniła wygląd świata o 360 stopni. W jaki sposób?

Pierwszym i najbardziej oczywistym skutkiem jest upowszechnienie książek. Przed wynalezieniem druku, kosztowały one mnóstwo pieniędzy, a co za tym idzie – tylko nieliczni mogli sobie pozwolić na tego typu luksus. Nie ma co się dziwić – każdy tekst był przepisywany ręcznie, co wymagało ogromu precyzji, dokładności i czasu. Po wynalezieniu prasy natomiast książki stały się tańsze i coraz częściej spotykane, a nawet ci mniej zamożni obywatele mogli mieć do nich dostęp. Co więcej, drukowanie tekstów i podręczników miało przełomowy wpływ na rozwój edukacji. Dostęp do treści naukowych nie był już tak ograniczony, a wśród władców stało się „modne” zakładanie szkół i uniwersytetów. Coraz więcej grup społecznych starało się o wykształcenie swoich dzieci – zmniejszał się poziom analfabetyzmu.

Druk przyczynił się również do szybszego i łatwiejszego szerzenia się informacji. Więcej osób mogło np. poznać poglądy polityków czy dowiedzieć się więcej o ogólnej sytuacji panującej w świecie. Świetnym przykładem były szybko szerzące się poglądy Marcina Lutra, które już po niedługim czasie były znane w całym kraju niemieckim.

Podsumowując...

Jak widzimy – Jan Gutenberg to osoba, której zawdzięczamy naprawdę dużo! Możemy się jedynie domyślać jak wyglądałoby nasze teraźniejsze życie gdyby nie jego genialny wynalazek. Z czystym sumieniem można stwierdzić, że stworzenie prasy drukarskiej zmieniło oblicze całej, europejskiej kultury i zapoczątkowało nowy rozdział w dziejach świata.

Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu dowiedzieliście się więcej na temat pierwszego druku, a samo zagadnienie było dla Was ciekawe. Pamiętajmy, aby o takich odkryciach nie zapominać, a wiedzę o nich przekazywać dalej. Zostawiamy Was z takim podsumowaniem i mamy nadzieje, że tekst zostanie w Waszej pamięci na długi czas!