Papier ekologiczny – czy różni się od standardowego?

Produkcja standardowego papieru zużywa dużo wody, jest także jednym z głównych powodów wycinek lasów. W obecnych czasach, gdy troska o surowce naturalne wychodzi na pierwszy plan, zarówno producenci papieru, jak i klienci szukają bardziej przyjaznych dla środowiska alternatyw. Jak produkuje się papier ekologiczny, jakie są jego rodzaje i czy ma szansę konkurować ze standardowym w biurach czy przemyśle poligraficznym? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

1. Czym jest papier ekologiczny?
2. Jak papier ekologiczny różni się od standardowego?
3. Jak wytwarza się papier ekologiczny?
4. Zastosowanie papieru ekologicznego - ochrona środowiska jest trendy
5. Zalety papieru ekologicznego

Czym jest papier ekologiczny?

Na początek warto wyjaśnić, czym jest papier ekologiczny. Nie chodzi tu wyłącznie o papier z recyklingu makulatury, a każdy papier tworzony przy zastosowaniu technik i procesów ograniczających zużycie surowców naturalnych i negatywny wpływ na środowisko. Możemy wyróżnić:

• papier z recyklingu: przeważnie z przetworzonego papieru, ale może być też wytwarzany z np. z bawełny z recyklingu,
• papier z surowców szybko odnawialnych: np. z pulpy bambusowej, konopi, juty,
• papier z odpadów przetwórstwa: fusów kawy, zbóż, trawy, pulpy jabłkowej czy resztek innych warzyw i owoców,
• papier z drzewa z lasów zarządzanych zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju (certyfikowanych): papier wytwarzany z włókna drzewnego może otrzymać certyfikat FSC (ang. Forest Stewardship Council) lub PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification), który poświadcza jego ekologiczność jeśli pochodzi z lasów, w których wycinka jest przeprowadzana w kontrolowany sposób, nie zagrażający różnorodności biologicznej lasu oraz jego zdolności do odnawiania się.

Często w produkcji papieru ekologicznego wykorzystywane są zmieszane surowce: na przykład celuloza uzyskana z papieru makulaturowego z połączeniu z włóknami trawy.

Jak papier ekologiczny różni się od standardowego?

To, jak wygląda papier ekologiczny i jaką ma teksturę zależy od konkretnego procesu wykorzystanego przy jego produkcji. Papier z lasów certyfikowanych może praktycznie się nie różnić od standardowego, i zazwyczaj jest najbielszym z rodzajów papieru ekologicznego. Z kolei papier z recyklingu makulatury lub odpadów, albo wykonany z włókien lub pulpy roślinnej może mieć kolor ecru, beżowy, brązowawy, szarawy, a nawet lekko zielonkawy. W niektórych rodzajach papieru ekologicznego, zwłaszcza przeznaczonego np. na opakowania czy okładki, mogą być widoczne ciemniejsze włókna. Ta unikalna faktura może być skutkiem pominięcia procesu oczyszczania pulpy by ograniczyć zużycie surowców, lub zamierzonym efektem - na przykład w przypadku dekoracyjnego papieru czerpanego, z użyciem płatków kwiatów czy nasion.

Papier ekologiczny często ma też bardziej szorstką teksturę, która wbrew pozorom może być zaletą - ze względu na ciekawsze wrażenia sensoryczne lub łatwość pisania po powierzchni bez ślizgania się długopisu.
Możliwe jest jednak wytworzenie białego, gładkiego papieru metodami ekologicznymi. W tym celu wykorzystuje się wybielacz nie zawierający aktywnego chloru, co znacznie ogranicza emisję szkodliwych substancji. Papier ekologiczny może mieć też zróżnicowaną gramaturę.

Jak wytwarza się papier ekologiczny?

Proces produkcji papieru ekologicznego może różnić się w zależności od wykorzy stanych surowców. Papier z surowców roślinnych, zwany także papierem czerpanym, na niewielką skalę można wytworzyć nawet w domu. W tym celu rozdrabnia się wybrany materiał na pulpę, w razie potrzeby uzupełnia włóknami celulozy, gotuje do zgęstnięcia i wymieszania składników, a następnie odsączanie lub wyciskanie nadmiaru wody, rozprowadzając materiał na płasko za pomocą prasy, sita lub wałka, i pozostawia do wyschnięcia. Na podobnej zasadzie działa produkcja na skalę przemysłową.

Sprawa komplikuje się w przypadku papieru z recyklingu makulatury. Zużyty papier przeznaczony do utylizacji może być pokryty lakierem, klejem i najczęściej, tuszem, zawierać zszywki czy taśmę klejącą, należy go więc oczyścić. Proces odzyskiwania papieru z makulatury przebiega w następujący sposób:

• sortowanie makulatury,
• wymieszanie papieru z wodą i substancjami czyszczącymi,
• rozdrabnianie i podgrzewanie powstałej masy, aby wyodrębnić włókna celulozy,
• przeciskanie włókien celulozowych przez sita o różnej średnicy oczek, aby pozbyć się większych zanieczyszczeń jak plastik, metal czy klej,
• czyszczenie z tuszu - może odbywać się różnymi metodami, np. poprzez wypłukiwanie środkami dyspergującymi lub oddzielanie tuszu od masy i zbieranie go z wierzchu,
• wybielanie i wykańczanie - opcjonalny krok, dzięki któremu papier uzyskuje szlachetniejszy wygląd,
• rozprowadzanie masy na arkusze przez wałki, suszenie i zwijanie.

Zastosowanie papieru ekologicznego - ochrona środowiska jest trendy

Odpowiednio przygotowany bielony papier z recyklingu lub papier ze zrównoważonych upraw drzew trudno odróżnić od standardowego, może więc być z powodzeniem stosowany na przykład w biurze do druku dokumentów. Szukaj papieru oznaczonego certyfikatami FSC lub PEFC i opisanego jako przeznaczony do drukowania.

Papier ekologiczny może także być stosowany w druku offsetowym czy fleksograficznym. Papier czerpany o wysokiej gramaturze nadaje się do wykończeń takich jak wytłaczanie.

Coraz więcej producentów decyduje się wykorzystać naturalny wygląd papieru ekologicznego w swoich produktach, nie tylko po to by zakomunikować swoim klientom że firma jest oddana idei zrównoważonego rozwoju. Wygląd i tekstura papieru ekologicznego cieszą się rosnącą popularnością wśród konsumentów ze względu na swój rustykalny urok. To sprawia że papier ekologiczny jest często wykorzystywany w:

• kartkach okolicznościowych
• zaproszczeniach
• kopertach i papeteriach
• zeszytach
• kalendarzach
• etykietach
• papierowych torbach na zakupy

Zalety papieru ekologicznego

Papier ekologiczny ma wiele zalet, które wciąż zyskują na znaczeniu. Do najważniejszych należą:

• ograniczenie wylesiania - zanikanie lasów to problem nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Wykorzystanie materiałów z recyklingu do produkcji papieru pozwala ograniczyć wycinkę drzew, a co za tym idzie walczyć z pogorszeniem jakości powietrza i degradacją gruntu, która następuje w terenach wylesionych, chronić naturalne środowisko życia zwierząt i zachować bioróżnorodność,
• zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych - przy produkcji papieru ekologicznego wytwarza się ok. 40% mniej gazów cieplarnianych, a ogólne zanieczyszczenie powietrza jest mniejsze aż o ok. 70%,
• oszczędność energii i wody - mowa tutaj o oszczędności rzędu 30,000 litrów wody i 3000-4000 kW energii na tonę papieru w porównaniu z papierem tradycyjnym. To przekłada się na zwiększenie poziomu wód gruntowych i zmniejszenie zależności od paliw kopalnych,
• zredukowanie ilości odpadów na wysypiskach,
• mniejsze zanieczyszczenie wody i powietrza - produkcja papieru ekologicznego skutkuje wytworzeniem znacznie mniejszej ilości szkodliwych związków chemicznych, a przez to mniejszym zanieczyszczeniem powietrza i wody.
• cena - wykorzystanie tańszych surowców, ograniczonej ilości wody i energii obniża koszty produkcji papieru ekologicznego i czyni go bardziej opłacalnym,
• unikalne walory wizualne - unikalna tekstura i kolor papieru ekologicznego, dostępność różnych wzorów, w tym ozdobnych arkuszy, pozwala stworzyć unikalne kartki okolicznościowe, zaproszenia, zakładki,
• budowanie wizerunku firmy - zastosowanie papieru ekologicznego w produktach lub opakowaniach produktów Twojej firmy może przyciągnąć klientów, którym zależy na ochronie środowiska i świadomych zakupach.

Przechodząc na papier ekologiczny oszczędzasz i chronisz planetę; możesz też wyróżnić się na tle konkurencji wyjątkowymi produktami, które przemówią do świadomych ekologicznie klientów. Jeśli chcesz poznać więcej sposobów, jak drukować taniej i bardziej ekologicznie, sprawdź nasze porady na temat drukowania w myśl zasady zrównoważonego rozwoju.