Skale kolorów CMYK, RGB i Pantone - różnice i zastosowanie

2025-01-28

CMYK może kojarzyć się z wkładami z tonerem lub tuszem lub opisem drukarki kolorowej, ale czy wiesz co oznacza skrót i na jakiej zasadzie działa ta skala? Jakie kolory wchodzą w skład palety Pantone i jak skorzystać z tej skali w druku? Czy można drukować w skali RGB? Poznaj trzy najpopularniejsze skale barw, ich zastosowanie w druku, wady i zalety.

Skala CMYK - co to takiego?

Żeby przedstawić skalę CMYK należy najpierw przybliżyć znaczenie skrótu. Odnosi się on do kolorów tuszu: niebieskiego (C - cyan), magenta (M), żółtego (Y - yellow) i czarnego (K - key plate). Podczas gdy pierwsze trzy symbole łatwo rozszyfrować, jeśli znasz nazwy kolorów po angielsku, oznaczenie czarnego literą K może jest mniej oczywiste. Symbol K odnosi się do pojęcia z historii drukowania, z druku tradycyjnego - key plate - czyli płyty lub formy drukarskiej, na której znajdowało się najwięcej szczegółów. Najczęściej była to właśnie płyta czarna.

CMYK pozwala drukować szeroką gamę kolorów w trakcie samego procesu drukowania, nakładając na siebie tusze lub proszek tonera w tych czterech kolorach. Zastanawiało Cię kiedyś, dlaczego właśnie te kolory? Odpowiedź jest prosta: niebieski, magenta i żółty zmieszane w proporcji 1:1:1 dają czwarty kolor - czarny. Natomiast przy innych proporcjach możliwe jest uzyskanie szerokiej gamy kolorów. To jednak nie wszystko. Model CMYK możemy także nazwać substraktywnym, ponieważ tusz blokuje część białego światła odbijanego przez papier i “odejmuje” od niego barwę czerwoną - tworząc kolor cyjan, zieloną - tworząc kolor magenta lub niebieską - tworząc kolor żółty. Z tego powodu druk w CMYK wygląda najlepiej na białej powierzchni i może prezentować się inaczej w zależności od oświetlenia.

Zarówno drukarki laserowe wykorzystujące toner jak i drukarki atramentowe na tusz mogą korzystać ze skali CMYK na podobnych zasadach, choć drukarki atramentowe są popularniejsze do drukowania zdjęć i obrazów ponieważ mieszanie kropli tuszu pozwala na dokładniejsze odwzorowanie barw niż z użyciem proszku. Niektóre drukarki sublimacyjne, np. do zdjęć, nanoszą osobno po kolei tusz niebieski, magenta i żółty, wysuwając nadruk po każdej warstwie, co daje nam okazję obserwowania jak działa skala CMYK na własne oczy.

Zalety i wady skali CMYK

Skala CMYK zrewolucjonizowała druk kolorowy, ale ten system ma zarówno swoje zalety jak i wady i ograniczenia. przyjrzyjmy się im bliżej.

Jako najważniejsze zalety CMYK możemy wskazać:

Dostępność: na rynku znajdziemy wiele urządzeń przystosowanych do drukowania w skali CMYK w przystępnych cenach (w przeciwieństwie do drukarek mogących drukować barwy Pantone, które są rzadsze, znacznie droższe i trudniej dostępne dla zwykłych użytkowników).

Wszechstronność: w skali CMYK można drukować na wielu rodzajach papieru i innych materiałów, takich jak karton, materiał czy tworzywa sztuczne, oraz na nierównych czy zakrzywionych powierzchniach.

Opłacalność przy drukowaniu dużych nakładów: jako że CMYK wykorzystuje tylko cztery tusze, z których można uzyskać większość barw, drukowanie w tej skali może być bardziej opłacalne przy dużych nakładach, ponieważ nie wymaga wymieniania tuszy i zakupu wielu różnych kolorów.

Z kolei do wad CMYK zaliczamy:

Ograniczona gama barw: CMYK nie pozwala odwzorować niektórych kolorów, takich jak barwy metaliczne czy neonowe, czy części kolorów w skali Pantone.

Efekty zależne od oświetlenia i tuszów: druk może wyglądać inaczej w świetle sztucznym i naturalnym, co może mieć wpływ na efektywność Twojego przekazu. Rezultaty mogą także różnić się przy użyciu wkładów różnych producentów.

Niepełna zgodność ze skalą RGB: graficy komputerowi przygotowujący prace w skali RGB nie są w stanie uzyskać rezultatów 1:1 przy drukowaniu obrazu w skali CMYK i często muszą dopasowywać lub zamieniać niektóre kolory.

Skala Pantone - rewolucja w druku

Pantone to standaryzowana skala gotowych kolorów o szerokim zastosowaniu zarówno w druku na papierze jak i tekstyliach czy tworzywach sztucznych. Odpowiednie barwy dopasowujesz przed procesem drukowania, wybierając z gotowych palet. Barwy Pantone oprócz nazw mają oznaczenia złożone z liczb i symboli, które pozwalają z dużą dokładnością określić pożądany kolor i rozróżnić pomiędzy rezultatami uzyskanymi z tego samego tuszu na różnych materiałach.

System PMS (Pantone Matching System) - do użycia przez grafików komputerowych, w druku cyfrowym, sitodruku, czy produkcji opakowań, korzysta z symboli C - oznaczającego papier powlekany, błyszczący, używany np. w wysokiej jakości czasopismach, U - papier niepowlekany, M - papier matowy. Przykładowe oznaczenie w systemie PMS to Pantone 1915 C, co oznacza kolor pod nazwą Flowering Ginger (odcień różu) wydrukowany na papierze powlekanym.

Pantone opracował także system FHI (Fashion, Home + Interior System) przeznaczony dla projektantów mody, akcesoriów i wnętrz. W tym systemie oznaczenia kolorów mają nieco inny, bardziej skomplikowany format. Kolor Flowering Ginger w systemie FHI to Pantone 15-1915 TCX. Skrót TCX oznacza Textile Cotton edition extended range, czyli skalę, dla której Pantone udostępnia próbniki na 100% bawełnie.

System Pantome może wydawać się skomplikowany, ale ma wiele zalet, takich jak:

Niezwykle bogata skala kolorów: obecnie możesz wybierać spośród 3049 kolorów w systemie FHI oraz 9758 kolorów PMS, a regularnie dodawane są nowe.

Powtarzalne, przewidywalne wyniki druku: korzystając z farb Pantone masz pewność, że zawsze osiągniesz identyczne rezultaty, niezależnie od drukarni, z której usług korzystasz.

Próbniki dokładnie odzwierciedlające kolor: próbniki Pantone uwzględniają materiał, na którym drukujesz, dzięki czemu unikasz niespodzianek.

Bogactwo dostępnych materiałów: w kolorach Pantone można drukować na papierze, materiale, ceramice, skórze czy tworzywach sztucznych.

Łatwa komunikacja w procesie produkcji: skala Pantone to język uniwersalny w świecie druku i designu. Pracując z kolorami Pantone możesz jasno przekazać swoje oczekiwania odnośnie kolorów w Twoim projekcie bez obaw, że ktoś źle zinterpretuje zamówienie, pomimo barier językowych czy kulturowych.

Choć Pantone ułatwia drukowanie dokładnie takich barw, jakich oczekujesz, korzystanie z tego systemu wiąże się także z pewnymi komplikacjami, ograniczeniami a przede wszystkim, wysokimi kosztami. Największe wady skali Pantone to:

Dostępność: wraz z rozrastaniem się marki Pantone dostępność próbników i oficjalnych narzędzi dla designerów została ograniczona dla uczestników Pantone Connect, płatnej aplikacji tylko dla zarejestrowanych członków. Funkcje ekskluzywne dla Pantone Connect to: wyszukiwarka kolorów w bibliotece, konwersja z innych systemów takich jak RGB i CMYK, identyfikowanie kolorów Pantone ze zdjęcia, tworzenie palet i kolarzy i udostępnianie ich z członkami zespołu.

Cena: zarówno drukowanie w skali Pantone w drukarni jak i zakup drukarki, która może obsługiwać tusze w skali Pantone na własny użytek to znacznie większy wydatek niż w przypadku druku w skali CMYK. Co gorsze, wydatki nie kończą się na drukarce i tuszach. Aby legalnie korzystać z kolorów Pantone jako designer potrzebujesz licencjonowanego oprogramowania graficznego z odpowiednimi bibliotekami kolorów, subskrypcji w aplikacji Pantone, książek z próbnikami oraz odpowiednio skalibrowanego monitora wysokiej jakości. To sprawia że Pantone jest poza zasięgiem początkujących freelancerów i niewielkich firm.

Tylko kilka kolorów na raz: większość drukarek może drukować tylko kilka kolorów Pantone na raz, od dwóch do maksimum siedmiu. Co więcej, ze względu na wysoką cenę drukowania w skali Pantone niektórzy designerzy radzą nie używać więcej niż 1-2, maksymalnie 3 kolorów Pantone przy budowaniu wizerunku marki.

Ograniczone zastosowanie: ze względu na ograniczenia techniczne i koszty, drukowanie skomplikowanych obrazów wykorzystujących wiele kolorów, takich jak np. zdjęcia czy grafiki z dużą ilością szczegółów w skali Pantone jest niemożliwe.

Skala RGB - tylko na ekranie

Na koniec, warto wspomnieć o skali RGB, zwłaszcza by wyjaśnić dlaczego nie powinno się nigdy wykorzystywać w druku. Ten model przestrzeni barw został opracowany dla analogowych monitorów, ale obecnie jest też wykorzystywany w monitorach cyfrowych, w komputerach czy telewizorach. Skrót RGB pochodzi od nazw trzech podstawowych kolorów światła - czerwonego (red), zielonego (green) i niebieskiego (blue). W przeciwieństwie od systemu CMYK, który jest substraktywny - tworzy kolory przez odejmowanie (blokowanie) barw z wiązki światła odbijającego się np. od papieru, model RGB jest addytywny - kolory tworzone są przez dodawanie wiązek światła do siebie. Oznacza to że skalę RGB poprawnie mogą odwzorować jedynie ekrany w naszych komputerach, smartfonach czy telewizorach.

Ze skali RGB często korzystają projektanci i graficy tworzący elementy przeznaczone głównie do wyświetlania na ekranie, np. design stron internetowych. Czasem jednak potrzebujemy wydrukować grafikę opracowaną w systemie RGB. Co zrobić?

Potrzebna będzie konwersja ze skali RGB do skali CMYK lub Pantone. Niestety, niektóre barwy RGB mogą być niemożliwe do odwzorowania w skali CMYK, co sprawi że kolorystyka grafik a także ich kontrast i nasycenie po wydrukowaniu widocznie się zmieni. Warto pamiętać o tym, jeśli przygotowujesz plik przeznaczony do druku i korzystać z oprogramowania, które pozwala na tworzenie i zapisanie pracy w skali CMYK.

Pokaż więcej wpisów z Styczeń 2025