Profile kolorów ICC, gamut i przestrzeń barw - dlaczego są ważne w drukowaniu?
Wyobraź sobie, że skanujesz kolorowy obraz a następnie drukujesz jego kopię na tym samym rodzaju papieru. Czy kolory na oryginalne i kopii będą identyczne? A co ze zdjęciem, które z tego samego aparatu prześlemy do dwóch różnych komputerów, a następnie wydrukujemy z dwóch różnych drukarek? Co w przypadku drukowania z tej samej drukarki podłączonej do komputerów z różnym systemem operacyjnym?
Wbrew pozorom, w każdym z tych przypadków możliwe jest, że uzyskamy bardzo różniące się od siebie barwy. W ujednoliceniu kolorów przy drukowaniu z różnych urządzeń i systemów operacyjnych pomoże system zarządzania kolorem (CMS) i odpowiednio ustawione profile ICC.
Co powoduje niespójność kolorów w druku?
Nawet jeśli w procesie skanowania, obróbki cyfrowej czy drukowania przetwarzamy te same dane, poszczególne urządzenia wejściowe, czyli aparaty, kamery i skanery; komputery i monitory, oraz urządzenia wyjściowe, czyli drukarki, mogą odczytywać, zapisywać i wyświetlać te dane na różne sposoby. Wynika to między innymi z tego, że wyświetlacz komputera korzysta z innej skali kolorów niż aparaty fotograficzne czy drukarki, ale także z możliwości sprzętowych i ustawień poszczególnych urządzeń.
Jak działają profile ICC?
Profile ICC (od nazwy organizacji International Color Consortium) pozwalają przełożyć informacje o kolorach z kilku różnych formatów na wspólną przestrzeń barw i zapewnić spójność kolorów przy wyświetlaniu na ekranie komputera i drukowaniu. To tak, jakby wiele języków było tłumaczonych na język uniwersalny z bardzo dużą dokładnością.
Wyróżniamy profile ICC:
- wejściowe - przypisane do urządzeń rejestrujących kolory, takich jak aparat, kamera czy skaner,
- wyjściowe - przypisane do drukarek,
- monitora.
Każde urządzenie powinno mieć swój indywidualny profil. Zaawansowani użytkownicy mogą także tworzyć osobne zestawy profili, przystosowane np. do różnych typów wydruków, czy do użycia w przemyśle filmowym, fotograficznym czy graficznym.
Profile ICC nie modyfikują pliku, a jedynie informują urządzenie, jakie wartości np. w standardzie RGB, stosowanym przez aparaty fotograficzne czy komputery, odpowiadają wartościom w skali CMYK, które może odczytać drukarka. Innymi słowy, profil ICC pozwala przenieść barwy z jednej przestrzeni na drugą.
Profil ICC zawiera dane o:
- gamucie urządzenia,
- tabelach konwersji między przestrzeniami kolorów,
- jak radzić sobie z barwami, których urządzenie docelowe nie jest w stanie wierdnie odwzorować (intencje drukowania).
Ale czym dokładnie jest przestrzeń barw i gamut?
Aby lepiej zrozumieć, jak działa profil ICC, musimy przyjrzeć się tym pojęciu.
Czym jest przestrzeń barw w druku?
Przestrzeń barw dokładnie określa zakres barw ze spektrum fal elektromagnetycznych poprzez przypisanie każdej barwie współrzędnych na osiach X, Y i Z - innymi słowy, umieszczenie tej barwy w przestrzeni 3D. Pierwsza ustandaryzowana przestrzeń barw, zwaną CIEXYZ, została opracowana w 1931 roku przez Międzynarodową Komisję Oświetleniową (Comission Internationale de l'Eclairage) i obowiązuje do dzisiaj. Standard CIEXYZ opisuje zakres barw postrzeganych przez większość ludzi, czyli osoby, które nie są dotknięte daltonizmem. Opiera się na zasadzie trichromatyzmu, tj. odbierania barw jako kombinacji trzech sygnałów: jasności, stosunku czerwieni do zieleni i stosunku niebieskiego do żółci.
CIEXYZ jest całkowicie niezależny od urządzeń mechanicznych, dzięki czemu może stanowić punkt odniesienia dla pozostałych skali kolorów i przestrzeni barwnych, stworzonych na potrzeby druku czy filmu. Standard CIEXYZ można także przedstawić w dwóch wymiarach, na osiach X i Y - nosi wtedy nazwę CIE xyY.
Kiedy porównamy CIEXYZ z przestrzeniami barw opracowanych na potrzeby urządzeń mechanicznych, otrzymamy gamut danej przestrzeni - wycinek barw ze skali naturalnego widzenia, który może być zapisany przez urządzenie wejściowe, wyświetlony przez monitor lub odwzorowany przez drukarkę. Im wyższy gamut ma dane urządzenie, tym dokładniej może odwzorowywać naturalne barwy.
Uwaga: gamut danego urządzenia nie może przekroczyć 100%! Jeśli np. w opisie drukarki zobaczysz opis, że ma ona gamut 125%, jest to chwyt marketingowy.
Kolory, których nie widzimy grają rolę
Porównując najpopularniejsze skale kolorów ze standardem CIEXYZ zauważamy coś zaskakującego. Skale takie jak CMYK, używane przez drukarki biurowe, czy sRGB, powszechna w użyciu w Internecie, które w całości mieszczą się w skali widzenia ludzkiego oka, mają stosunkowo niski gamut - około 30%, to znaczy że nie mogą oddać ok. 70% barw widocznych dla ludzkiego oka. Dlatego często zdjęcia, nawet wydrukowane na “dobrej” drukarce, nie oddają uroku miejsca, które widzieliśmy na własne oczy - to nie nostalgia, a ograniczenia sprzętu i skali, w której pracuje.
Paradoksalnie, im bardziej gamut danej skali zbliża się do 100% pokrycia ze standardem barw rozpoznawanych przez ludzkie oko, tym bardziej także wykracza poza ten zakres. Najbardziej dokładne standardy przyjęte w profesjonalnym przetwarzaniu barw na potrzeby fotografii czy filmu, takie jaj ProPhoto RGB, Davinci Wide Gamut czy ARRI Wide Gamut, często wykraczają poza skalę barw widocznych dla ludzi. Może się wydawać, że rejestrowanie niewidocznych dla ludzkiego oka barw nie ma sensu poza tak specjalistycznymi zastosowaniami jak np. zdjęcia rentgenowskie. Tak szeroka skala przydaje się jednak przy poprawie jakości obrazów i w postprodukcji filmów, pozwalając na większą dokładność w odwzorowaniu kolorów dla nas widocznych.
Jak korzystać z profili ICC? - tworzenie, instalacja, gdzie znaleźć profil kolorów
Samodzielne tworzenie profilu ICC od zera jest skomplikowanym procesem, wymagającym użycia tablic referencyjnych, kolorymetru czy spektrometru, oraz wspomagania się dedykowanymi programami. Bardzo ważna jest też wiedza z zakresu teorii kolorów. Jest jednak wiele opcji dostępnych dla początkujących użytkowników.
Gdzie szukać gotowych profili kolorów?
Gotowe profile kolorów ICC znajdziesz w sieci, na stronach:
- producenta drukarki,
- producenta specjalistycznego papieru do druku, np. Canson,
- producentów oprogramowania graficznego, np. Adobe,
- International Color Consortium
- niezależnych portali, które udostępniają darmowe profile,
- firm, które oferują kalibrację systemu zarządzania kolorem jako płatną usługę.
Na co zwrócić uwagę przy wybieraniu profilu kolorów?
Jeśli chcesz uzyskać jak najlepsze rezultaty, przy doborze profilu kolorów weź pod uwagę:
- konkretny model sprzętu: aparatu fotograficznego, monitora, drukarki.
- rodzaj papieru, z którym pracujesz: np. w przypadku druku zdjęć, papier matowy i papier błyszczący robią dużą różnicę w odwzorowaniu kolorów.
Jak zainstalować profil ICC?
Masz już gotowy plik profilu kolorów? Aby go zainstalować:
- Kliknij przycisk Windows na pasku start i wyszukaj opcję Zarządzanie kolorami,
- Z listy w oknie zarządzania kolorami wybierz urządzenie, dla którego chcesz ustawić profil,
- Zaznacz opcję “Użyj moich ustawień dla tego urządzenia”,
- Kliknij “Dodaj”
- Wybierz profil z listy lub znajdź odpowiedni plik na dysku wybierając “Przeglądaj”.
- Jeśli instalujesz profil HDR, zaznacz “Dodaj jako profil HDR”.
- W oknie Zarządzanie kolorami przejdź do zakładki Zaawansowane.
- Upewnij się, że w polu Profil urządzeń wybrany jest ten sam profil ICC, który przed chwilą wybrałeś/łaś.
- Kliknij “Zmień ustawienia domyślne systemu”.
- Powtórz kroki od 4 do 6.
- W zakładce Zaawansowane, wybierz użyj ustawień kalibracji systemu Windows.
Źródła:
- https://fotoplus.pl/artykuly/przestrzen-barw-i-gamut-wstep-do-reprodukcji-barwy
- https://fotoplus.pl/artykuly/co-to-jest-profil-icc
- https://met.com.pl/encyklopedia-druku-i-terminologii-drukarkowej/profil-icc-profil-kolorow-icc/